تبیین موضع تعارض ظاهری نظریه تکامل و آیات آفرینش و آرای قرآن پژوهان در حل آن

طرح اجمالی فرضیۀ تکامل زیستی موجودات زنده گرچه به‌لحاظ تاریخی در آثار برخی از فیلسوفان یونان باستان به‌چشم می‌خورد، اما طرح و ترویج مستند و فراگیر آن به‌عنوان یک نظریۀ علمی توسط طبیعی‌دان شهیر انگلیسی، چارلز رابرت داروین در حدود دو قرن پیش زمینه‌ساز چالشی بزرگ میان زیست‌شناسی جدید و الهیات مسیحی شده است. این چالش به سرعت به حوزۀ الهیات اسلامی نیز سرایت کرد و واکنش علمی اندیشمندان اسلامی را در پی داشت.از آنجاکه طرح نظریۀ تکامل به صورت طبیعی به تداعی نوعی تعارض میان نظریۀ مذکور و آیات آفرینش در قرآن کریم انجامیده، به همین جهت تلاش قرآن‌پژوهان برای حل این تعارض ظاهری چشمگیرتر به‌نظر می‌رسد. نگارنده در این نوشتار با روش اسنادی- تحلیلی ابتدا به‌اختصار به تبیین نظریۀ مذکور پرداخته و پس از آن با دسته‌بندی آیات آفرینش، موضع اصلی تعارض را نشان داده و در گام سوم به تبیین آرای قرآن‌پژوهان در حل این تعارض اقدام نموده است. در میان نظریه‌های چهارگانه‌ای که اصلی‌ترین دیدگاه‌ها در این عرصه به‌شمار می‌آیند، نظریه‌های اول، دوم و سوم روشمند و مبتنی بر اصول و مبانی تفسیر می‌باشند و می‌توان گفت در حل تعارض مذکور موفق بوده‌اند؛ اما نظریۀ چهارم از این جهت با مشکل جدی روبروست و به همین سبب نه فقط از اقبال چندانی برخوردار نگردیده که واکنش منفی بسیاری از قرآن‌پژوهان را نیز در پی داشته است.